Mae cynhyrchydd cerddoriaeth sydd wedi gweithio ar rai o ffilmiau mwyaf llwyddiannus Disney yn graddio o Brifysgol De Cymru (PDC) yr wythnos hon gyda PhD mewn Cerddoleg Ffilm.

Bu Andy Hill, sy’n wreiddiol o Chicago, yn goruchwylio’r gerddoriaeth ar glasuron fel The Little Mermaid, Beauty and the Beast a The Lion King, yn ogystal â chaneuon animeiddiedig gan gynnwys Happy Feet a James and the Giant Peach.

Nawr, yn 70 oed, gall Andy ddathlu cyflawni ei PhD fesul portffolio – bron i ddwy flynedd ar ôl cwblhau ei astudiaethau – drwy fynychu ei seremoni Raddio yn ICC Wales yng Nghasnewydd.

Ar ôl astudio Baglor yn y Celfyddydau Cain ym Mhrifysgol Efrog Newydd – a adwaenir bellach fel Ysgol Gelfyddydau Tisch – dilynodd Andy yn ôl traed enwau cyfarwydd fel cyfarwyddwr Goodfellas Martin Scorcese, gan rwbio ysgwyddau â Joel Silver, a gyfarwyddodd y ffilmiau Lethal Weapon a Die Hard, ac Amy Heckerling, cyfarwyddwr Clueless, Look Who's Talking a llawer o rai eraill.

Tra oedd yn NYU, darganfu fod ganddo ddawn i ysgrifennu cerddoriaeth ar gyfer ffilm, a byddai’n arddangos ei ganeuon mewn clybiau cerdd yn Greenwich Village, a wnaed yn enwog gan berfformiadau Bob Dylan.

Ar ôl blynyddoedd o chwarae mewn bandiau roc yn y 1970au a’r 80au, penderfynodd Andy wneud defnydd o’i radd, ac ymunodd â’r rhaglen Ffilm yng Ngholeg Columbia, Chicago, fel rheolwr cynhyrchu.

“Roeddwn i yn Columbia am tua phedair blynedd, ac yn y bôn roedd yn bad lansio i mi fynd i mewn i Hollywood yn y pen draw, a dyna lle roeddwn i eisiau bod,” meddai Andy.

“Yna ym 1986, gwnes fy nhaith rhagchwilio gyntaf i Hollywood – sydd, gyda llaw, yn ddim byd arbennig! Roeddwn yn disgwyl rhywbeth tebycach i draeth Miami, gyda choed palmwydd a phobl mewn bicinis, ond mewn gwirionedd dim ond rhan fach o Los Angeles ydyw; tref anialwch weithiol. Mae’n fwy o gyflwr meddwl.”

Serch hynny, roedd Andy yn benderfynol a dyfal, ac anfonodd fwy na 100 o lythyrau teipiedig at adrannau cerddoriaeth gwahanol stiwdios ffilm, gan geisio eu darbwyllo i roi swydd iddo fel cyfansoddwr.

Ar un o'i deithiau tridiau o Chicago i Los Angeles, fe'i gwahoddwyd i gwrdd â phennaeth cerddoriaeth Disney. Ar y pwynt hwnnw, ar ddiwedd y 1980au, roedd y gorfforaeth yn gobeithio newid ei ffawd ar ôl recriwtio dau swyddog gweithredol ifanc awyddus o Paramount Pictures. Arweiniodd y cyfarfod hwnnw at gynnig swydd, a gyrrodd i Chicago gyda’i lygaid yn serennu.

Ar ôl i'r swydd a addawyd ddod i ben oherwydd adfywiad corfforaethol, bu Andy yn gweithio i gwmni ôl-gynhyrchu masnachol yn LA a symudodd ei deulu draw o Chicago, i gyd wrth gadw mewn cysylltiad â Disney yn y gobaith o agoriad.

“O’r diwedd, fe ges i alwad un diwrnod a chefais fy nwyn i mewn fel Rheolwr Cynhyrchu Cerddoriaeth,” meddai.

Ar ôl cymryd y swydd, cyfarfu Andy ag Alan Menken – a fyddai’n ddiweddarach yn gyfansoddwr a enillodd Oscar ac yn adnabyddus am ei ganeuon poblogaidd di-ri ar gyfer ffilm a theatr – a chafodd y dasg o oruchwylio ei waith ar brosiect Disney, The Little Mermaid, a oedd ar ddod.

“Y diwrnod wnes i gwrdd ag Alan Menken oedd y diwrnod pan newidiodd fy mywyd am byth. Roedd Alan yn gyfansoddwr caneuon gwych, ond nid oedd erioed wedi sgorio ffilm o'r blaen, felly roedd Disney yn poeni eu bod yn cymryd siawns fawr arno,” meddai Andy.

“Es i ag e i mewn i’r stiwdio recordio ac fe wnaethon ni recordio cwpl o ddarnau o gerddoriaeth gerddorfaol, o’r enw ciwiau – y gerddoriaeth rydych chi’n ei chlywed yn ystod golygfeydd o weithredu, tensiwn, rhamant ac ati.

“Ar ôl y rhagbrawf llwyddiannus gyntaf, fe wnes i droi ato a dweud, ‘Rwy’n meddwl eich bod chi’n mynd i ennill Oscar’. Ro’n i’n rhagweld y byddai’n cyflawni pethau gwych, oherwydd yn y dyddiau hynny roedd pobl yn ysgrifennu sgoriau roc a rôl a oedd yn cŵl, ond nid oeddent yn cyffwrdd pobl, ac roedd cerddoriaeth Alan yn cyffwrdd pobl.

“Pan enillodd yr Oscar am The Little Mermaid, diolchodd i'w wraig a'i fam a'r holl bobl hyn, yna fe glodd trwy ddweud, 'ac yn arbennig, rydw i eisiau diolch i un o'r goruchwylwyr cerddorol gorau rydw i erioed wedi gweithio gyda nhw - Andy Hill.' Yr eiliad honno crewyd fy ngyrfa yn y bôn.”

Aeth Andy ymlaen i weithio gydag Alan ar Aladdin, yna Beauty and the Beast, a recordiwyd gyda’r telynores arobryn Howard Ashman yn RCA Studios Efrog Newydd. Roedd Howard yn brwydro yn erbyn AIDS yn gyfrinachol ar y pryd, ac ni ddywedodd wrth neb nes ei fod yn rhy fregus i fynychu sesiynau recordio.

“Roeddem wedi bod yn ffrindiau agos, ac ar ôl i ni recordio’r gân deitl ar gyfer Beauty and the Beast, gydag Angela Lansbury oedd yn chwarae rhan Mrs Potts, trodd Howard ataf a dweud, ‘Mae Angela Lansbury wedi recordio fy nghân. Nawr gallaf farw.’, meddai Andy.

“Mae’n sgwrs na fyddaf byth yn ei hanghofio, ac mae’n dal i wneud i mi deimlo’n emosiynol i feddwl amdani. Bu farw Howard yn fuan wedyn, ychydig fisoedd cyn i’r ffilm gael ei rhyddhau.”

Y ffilm nesaf y bu Andy'n gweithio arni oedd The Lion King, pan gyfarfu â'r cyfansoddwr Hans Zimmer, sydd wedi ennill ei ail Oscar yn ddiweddar am y ffilm sci-fi Dune.

Roedd Disney wedi denu’r enwog Elton John i ysgrifennu rhai o ganeuon mwyaf y ffilm, gan gynnwys Circle of Life a Can You Feel the Love Tonight, ond roedd y tîm creadigol yn teimlo bod y recordiadau cychwynnol yn colli sain Affricanaidd ddilys. Felly, wedi’i ysbrydoli gan un o brosiectau cynharach Hans – trac sain y ffilm Power of One, wedi’i gosod yn Ne Affrica – fe berswadiodd y cynhyrchwyr mai Zimmer oedd y dyn ac[GA1] , yn y pen draw, gydag anogaeth Hans, fod angen i’r lleisiau gael eu recordio yn Affrica. Ac felly y bu, gan gantorion corawl o Dde Affrica, a phob un â llewod a jiráff yn crwydro yn y cefndir.

“Ni allai’r gerddoriaeth honno fod wedi cael ei ffugio mewn stiwdio recordio Americanaidd, ac mae’n dal i fy nghyffroi ein bod wedi gallu dal y sain hudolus sydd mor gyfystyr â’r ffilm bellach,” meddai Andy.

Yn fuan wedyn, sefydlodd Andy ei gwmni ei hun, gan gynhyrchu cerddoriaeth ar gyfer ffilmiau amrywiol gan gynnwys Elmo in Grouchland, gan ennill gwobr Grammy iddo am Gerddoriaeth Orau i Blant. Yna gadawodd LA a dychwelyd i Goleg Columbia, lle sefydlodd y rhaglen Meistr yn y Celfyddydau Cain mewn Cyfansoddi Cerddoriaeth ar gyfer y Sgrin - y gyntaf o'i bath yn yr Unol Daleithiau.

Yn 2012, symudodd ef a'i deulu i Sbaen i redeg rhaglen newydd ar gyfer Coleg Cerdd Berklee yn Valencia, cyn symud i Wlad Belg ac ysgrifennu ei lyfr cyntaf, astudiaeth gynhwysfawr o sgoriau ffilm nodedig o'r enw Scoring the Screen: The Secret Language of Film Music, a ddefnyddir yn eang mewn graddau prifysgol fel testun gosod. Ar hyd y ffordd, mae Andy wedi ysgrifennu pedair nofel, ac mae un rhan o bump ar fin cael ei chyhoeddi.

Yn 2019, pan ymsefydlodd Andy yn Sofia, Bwlgaria, i ymgymryd â’i rôl fel Deon Academi Sgorio Ffilm Ewrop, y penderfynodd ddilyn PhD. Argymhellwyd iddo wneud cais i PDC i astudio PhD fesul portffolio, sy’n darparu’r opsiwn o ddefnyddio prosiectau presennol neu flaenorol ac allbynnau cysylltiedig gan ffurfio trosolwg beirniadol sy’n dod â’r rhain ynghyd i greu stori gydlynol.

“Yn sydyn bu’n rhaid i mi ysgrifennu mewn ffordd nad oeddwn i erioed wedi’i gwneud o’r blaen,” meddai Andy. “Diolch byth roedd fy ngoruchwyliwr, yr Athro Paul Carr, yn amyneddgar iawn gyda mi a bu’r PhD yn fendith academaidd. Rydw i nawr yn gallu defnyddio fy mhrofiad yn y diwydiant i wneud gwahaniaeth i gyfansoddwyr ffilm ifanc uchelgeisiol. Rydw i mor falch fy mod wedi dewis Prifysgol De Cymru.”

Cwblhaodd Andy ei astudiaethau ar-lein, ac roedd i fod i raddio yn 2020, ychydig wythnosau ar ôl i bandemig COVID-19 daro. Nawr, mae'n gobeithio parhau â'i berthynas agos â PDC trwy gynnig darlithoedd gwadd a gweithio ar brosiectau cydweithredol gyda'r adran Cerddoriaeth a Sain.

“Er fy mod bellach yn fy seithfed degawd ar y ddaear, rwy’n teimlo fy mod i newydd ddechrau,” meddai. “Ni ddylai person byth gael ei ddiffinio yn ôl ei oedran. Yr hyn a gyfranwch i'r parti sy'n cyfrif mewn gwirionedd."